Jaarrekening 2023: de kracht van samen
Versie 1.0 d.d. 19-03-2024
Wat waren de belangrijkste ontwikkelingen?
Visie en strategie
Vaarkaart en strategienota
De Vaarkaart, de bestuurlijke visie op de digitale transformatie, is bestuurlijk goedgekeurd. Om sectorbreed verantwoord met data te kunnen werken moeten waterschappen afspraken maken over:
– standaarden m.b.t architectuur, modellen en werkprocessen;
– de omgang met data en digitale technologie;
– data die voldoet aan wet- en regelgeving;
– toegankelijkheid met een beperkte klimaat- en milieuvoetafdruk.
Deze afspraken zijn geland in de Strategienota die in 2023 door de OGT is goedgekeurd. In 2024 volgt beraadslaging in de waterschappen.
Het bestuur van hWh laat in 2024 bepalen wat de invloed is van deze visie en strategie op de huidige koers van hWh.
Organisatieontwikkeling
Herinrichting
Van hWh wordt verwacht dat haar bedrijfsvoering is aangepast aan deze nieuwe richtingen, en de reeds goedgekeurde “samenwerkingsopgave”, in de vorm van een bedrijfsplan. Vanwege het feit dat een aantal richtinggevende uitgangspunten pas later in 2023 cq. begin 2024 beschikbaar zijn, is besloten om de herinrichting in 2 fasen uit te voeren.
Fase 1: hWh zal per 1 januari 2024 de huidige platte organisatiestructuur loslaten en overgaan naar een structuur met afdelingen. Daarnaast wordt Diensten en Beheer apart georganiseerd en zal de sturing meer onder verantwoordelijkheid van het bestuur plaatsvinden. De bestaande dienst- en beheeractiviteiten worden gedurende 2024 geleidelijk aan overgebracht vanuit de bestaande programma’s.
Fase 2: Vanuit de inhoud van de Strategienota en het koersplan 3.1 zal in samenspraak met de OGT de governance van de uitvoering van programma’s en projecten worden vormgegeven.
Capaciteit
Verruiming personeels-
kaders
Het Algemeen bestuur heeft eind 2023 ingestemd met een verruiming van de huidige personeelskaders, zodat hWh meer medewerkers in loondienst kan nemen. We werken vanuit het principe ‘de juiste persoon op de juiste plek’, met daarbij de best passende contractvorm. Het Dagelijks bestuur zal samen met de organisatie de ontwikkelingen nauwgezet volgen.
Resultaten instandhouding
Veilige werkomgeving
Informatieveiligheid & privacy
We hebben informatieveiligheid en privacy naar een hoger niveau kunnen brengen, wat eind 2023 zichtbaar is in een mooie uitkomst van de landelijke BIO audit.
Er is veel aandacht besteed aan het bewustzijn in de organisatie en met proceseigenaren zijn risicosessies georganiseerd voor meer inzicht in de impact van informatieveiligheid en privacy op ons dagelijks werk. We zien dat informatieveiligheid en privacy nu verder in de werkprocessen verankerd moet worden.
„
Ik raak gemotiveerd door binnen een relatief uitdagende wet met creatieve oplossingen te komen die de privacy van iedereen waarborgen, maar het leven niet moeilijker maken.
Aukje Fuld
Privacy-officer
Medewerkersparticipatie
Oprichting OR
Op personeel vlak hebben we gewerkt aan de verbetering van medewerkersparticipatie en is een ondernemingsraad opgezet. Het medewerkerstevredenheidsonderzoek laat een mooie score zien.
„
Ik ben lid geworden van de OR omdat het mij nuttig en leuk lijkt om het personeel te vertegenwoordigen en mee te praten en denken over de zaken die op ons afkomen.
Roel van Geene
OR-lid & technisch manager
Wijziging GR hWh vastgesteld
Juridische zaken
De wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen zorgt voor een aantal noodzakelijke juridische aanpassingen voor hWh.
De ontwerpversie van de gewijzigde Gemeenschappelijke regeling hWh is na een zienswijzetraject vastgesteld door het Algemeen bestuur.
Introductie nieuwe bestuursleden
Online introductie en gesprekken
Om de nieuwe bestuurders te informeren over het Waterschapshuis hebben we een online introductie gemaakt met daarin alle relevante informatie.
Er zijn drie regiobijeenkomsten geweest waarin de aanwezige AB-leden op vlieghoogte zijn gebracht over hWh.
Inkoop
Ambitie op duurzaamheid
Aan de hand van twee ambitiewebsessies, waarin met behulp van een visualisatietool die in één oogopslag de duurzaamheidsambities van een organisatie, product of dienst laat zien, is bepaald in welke mate hWh kan bijdragen aan de landelijke ambities (van de waterschappen) en welke maatregelen hierbij zouden passen.
Met de uitkomsten van het ambitieweb en de nulmeting gaan we de geïdentificeerde ontwikkelmogelijkheden om Duurzaam Opdrachtgeven te implementeren binnen hWh oppakken.
„
We zetten mooie stappen als het gaat om duurzaam opdracht geven. Juist de samenwerking met de waterschappen is waardevol.
Sanne Wijnhorst
Manager Inkoop & IT
Informatiehuishouding
Archief
Uit de archief toezichthouders rapportage is gebleken dat er stappen zijn gezet in het op orde brengen van de informatie huishouding van hWh.
De eerste stukken zullen begin 2024 worden overgebracht naar archief Eemland of worden vernietigd.
Resultaten uit de programma’s
Datastromen
Datakwaliteit
Het Gegevensknooppunt (GkW) is ontwikkeld om bestaande gegevensstromen te onderhouden, te laten groeien en nieuwe datastromen toe te kunnen voegen. De huidige datastromen zijn van één soort: statische objectgegevens. Hier willen wij meerdere dynamische meetreeksen en radarbeelden aan toevoegen die zowel van de waterschappen naar buiten, als van externe bronnen naar de waterschappen kunnen stromen.
Alle waterschappen leveren inmiddels aan via de nieuwe GkW-connector.
Ook is een Azure omgeving ingericht die de waterschappen de mogelijkheid biedt om dagelijks en interactief te informeren over kwaliteit van de aangeleverde data.
„
Ik wil als voorzitter van het Uitvoerend Overleg Datastromen de waarde van data tastbaar en zichtbaar maken. We zitten echt op goud.
Henk Kielenstein
Secretaris-directeur De Dommel
Informatieveiligheid & privacy
Risico’s beheersen
Het programma Informatieveiligheid en Privacy heeft samen met de waterschappen een pakket samenhangende producten ontwikkeld om de risico’s te beheersen. De producten bieden handvatten die waterschappen ondersteunen om het gesprek te voeren over informatieveiligheid en privacy: wanneer doen we de goede dingen en hoe doen we die dingen goed? Wat vinden we het belangrijkste en hoe beschermen we dat?
Met behulp van onderstaand ‘achtje’ houden de waterschappen het risico-gestuurd denken en werken levend.
„
‘Het achtje’ wil voorkomen dat informatieveiligheid en privacy eenmalig aandacht krijgen. De crux is de ‘plan-do-check-act’-cyclus. We spreken iets af en komen er nu ook op terug.’
Jeroen Simons
CISO Brabantse waterschappen, voorzitter CIW
Digitale diensteverlening
e-HRM 2.0
Het contract met leverancier Visma-Raet is in het 2e kwartaal officieel ondertekend.
Twee koploper-waterschappen hebben alle voorbereidingen getroffen om gereed te zijn voor implementatie en in gebruik name van het nieuwe product per 1-1-2024. De overige 12 waterschappen hebben gevolgd wat de twee koplopers hebben gedaan. Intussen hebben 3 andere waterschappen aangegeven alsnog mee te willen doen.
De prijsafspraken zijn in het laatste kwartaal van 2023 aangescherpt, waardoor implementatiekosten en verloningen afzonderlijk van elkaar in rekening worden gebracht. Hiermee zijn de deelnemende waterschappen goedkoper uit dan in eerste instantie was voorgerekend.
Waterbeheer
NHI in beheer
In de afgelopen vier jaar hebben waterschapen, provincies, het Rijk en drinkwaterbedrijven ruim 4 miljoen euro geïnvesteerd in de ontwikkeling van het Nederlands Hydrologisch Instrumentarium (NHI), een instrumentarium voor het onderbouwen van belangrijke keuzes in het waterbeheer, en daarbuiten.
Het instrumentarium werd op 5 oktober feestelijk in gebruik genomen door Deltacommissaris Peter Glas. Ook ondertekenden de financiers een samenwerkingsovereenkomst waarmee het beheer & onderhoud van het NHI voor de komende jaren is geborgd.
Vanaf 1 januari 2024 neemt hWh het beheer en onderhoud van het NHI over van Stowa.
„
‘Het NHI moet hét model-instrumentarium worden voor waterbeherend Nederland.
We moeten toekomstige technische en inhoudelijke ontwikkelingen goed blijven meenemen. ’
Pieter Janssen
Secretaris-directeur Hoogheemraadschap Delfland
Waterketen
Z-info
De samenwerking tussen het Waterschapshuis, de waterschappen en Croonwolter&dros wordt gecontinueerd met de ondertekening van een nieuw contract, dat ruimte biedt voor langdurig onderhoud en verdere ontwikkeling van dit informatiesysteem.
In Z-Info registreren en rapporteren 19 waterschappen data sinds 2012 op dezelfde wijze over prestaties van afvalwaterzuiveringsinstallaties.
Met de nieuwste versie is het zuiveringsinformatiesysteem klaar voor de toekomst.
Waterketen
Afvalwater Prognose viewer
Waterschappen gebruiken sinds een jaar de Afvalwaterprognose viewer bij het berekenen van afvalwaterstromen. De samenwerking in de Community of Practice (CoP)Afvalwaterprognoses maakt betere prognoses mogelijk.
De informatie is nu op een centraal punt beschikbaar voor waterschappen en gemeenten zodat zij betere prognoses kunnen maken. De viewer geeft snel en goed inzicht in hoe de afvalwaterketen in Nederland werkt. Daar was behoefte aan, omdat Europa steeds strengere eisen stelt voor schoner afvalwater.
„
‘De grote toegevoegde waarde zit erin om dit samen te doen. De viewer maakt het mogelijk om data uit je eigen gebied te koppelen aan landelijke databases. Je krijgt een vollediger beeld, waardoor je in staat bent betere prognoses te maken.”
Mark Lamers
beleidsadviseur Stedelijk water en riolering bij HHNK
Kracht van samen
Leren en delen
Op verschillende niveaus en op verschillende onderwerpen, waaronder AI, heeft het Waterschapshuis ervoor gezorgd dat er ontzettend veel kennis is gedeeld tussen de waterschappen en geleerd is van elkaar. Tijdens gebruikersgroepen, bijeenkomsten, inspiratiesessies, themadagen, seminars en reguliere overleggen.
Stuk voor stuk dragen ze bij aan het nóg effectiever en slimmer samen werken aan de opgaven van de toekomst van de waterschappen.
Realisatie begroting
Instandhouding Bestuur en organisatie en Kennis en Verbinden
Binnen instandhouding heeft de focus het afgelopen jaar gelegen op het onder de aandacht brengen van informatieveiligheid en privacy bij de medewerkers, de professionalisering van de kantoorautomatisering en de herinrichting van de organisatie.
De professionalisering van de kantoorautomatisering vroeg meer aandacht en budget dan verwacht.
Er is een project uitgevoerd om te verkennen in hoeverre Microsoft waterschappen kan ondersteunen bij het vroegtijdig signaleren van cyber-dreigingen en -aanvallen (POC-SOC). Dit traject was niet begroot. Deze kosten kunnen worden opgevangen binnen de post onvoorzien.
In tegenstelling tot voorgaande jaren hebben we een rentevergoeding van € 0,5 miljoen gekregen op onze schatkistrekening, welke niet was begroot.
Projecten en kassiersfunctie waterschappen
Binnen de projecten met waterschappen (programma’s 3 t/m 10 en 15) blijft een saldo van ca. € 3,2 miljoen over.
Hiervan is € 1,3 miljoen te verklaren door minder personele inzet door onder andere (langdurige) ziekte en het niet kunnen vervullen van vacatures en € 0,4 miljoen door een besparing op uurtarieven.
Het restant is onder andere te verklaren door lagere leverancierskosten dan begroot, bijvoorbeeld door het niet hoeven aanspreken van posten voor onvoorziene kosten en begrote werkzaamheden die niet noodzakelijk bleken.
In sommige programma’s zijn, met instemming van UO, juist meer kosten gemaakt dan begroot. Dit betreft onder andere de inzet van de ontwikkelgelden in deze programma’s.
Projecten met derden
Het saldo bij de programma’s met derden (programma 13 en 14) van € 2,9 miljoen wordt, net als voorgaande jaren, toegevoegd aan het saldo projectrekeningen
Uren en capaciteit
Groei in uren
De totale urenbesteding in 2023 (188.455 uren) ligt voor de meeste programma’s in lijn met de begroting van 2023. De realisatie ligt ruim boven de realisatie van 2022 (162.741 uren), dit is een stijging van 15,8%.
Deze stijging is onder andere te verklaren door een stijging van het aantal medewerkers van 11,3%.
Uurtarief
Het gerealiseerde uurtarief in 2023 is € 82,76. Dit ligt € 5,44 onder het begrotingstarief.
Het uurtarief is redelijk stabiel. Er wordt kritisch gekeken naar de uurtarieven en inkoop en capaciteitsmanagement proberen bij inhuur vanuit de markt zo goed mogelijk in te kopen.
Daarnaast zorgt het hoge percentage medewerkers wat in dienst is bij hWh voor een verlagend effect op het gemiddelde uurtarief.
Ziekteverzuim
Het ziekteverzuim bij de medewerkers op de payroll is in 2023 gemiddeld 8,4%. Dit ligt ver boven de interne streefnorm van maximaal 1,9%.
Het hoge ziekteverzuim wordt met name veroorzaakt door langdurige zieken (veelal niet werk gerelateerd).
Ingevulde vacatures
In 2023 hebben we met succes 102 rollen kunnen invullen. We hebben aanzienlijke inspanningen geleverd om ons netwerk te versterken en geschikte kandidaten te vinden. Mensen zijn op zoek naar een baan met een groot maatschappelijk belang, waarmee wij ons ook kunnen profileren. Het aantrekken van nieuw talent vergt wel meer tijd.
Ook ervaren we een positieve trend waarbij collega’s binnen de watersector ons steeds vaker benaderen voor gesprekken en interesse tonen in een samenwerking. Dit geeft aan dat onze reputatie groeit en dat we een steeds prominentere positie innemen binnen onze sector.
Inzet waterschappen
Vanuit het meerjarenprogramma dat door de waterschappen is opgesteld voor hWh, blijkt dat er om hWh goed te bemensen vanuit de waterschappen ongeveer 2 FTE (2.800 uur per jaar) per waterschap minimaal nodig zijn. Deze norm is in de grafiek zichtbaar gemaakt met de verticale aqua streep.
Slechts 6 van de 21 waterschappen geven voldoende invulling aan de flexibele schil van hWh. Naast dat waterschap De Dommel voldoende capaciteit in productieve uren levert, worden ook de personele zaken door De Dommel verzorgd.